Ο επισκέπτης θα μπορούσε να υποθέσει πως αυτός ο χώρος, λόγω του μεγέθους και του είδους των κτισμάτων του, ήταν διαρκώς επισκέψιμος από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Όμως στην πραγματικότητα ο χώρος έπαψε να χρησιμοποιείται γύρω στο 530 μ. Χ. και ανακαλύφθηκε και πάλι από τον R. Chandler το 1766 μ.Χ., όμως δεν ανασκάφηκε. Μετά τη ναυμαχία του Ναβαρίνου υπήρξε ευρωπαϊκό και κυρίως Γαλλικό ενδιαφέρον για την περιοχή και την ιστορία της αλλά χρειάστηκαν αρκετά χρόνια ώσπου να ξεκινήσουν συστηματικές ανασκαφές.

Όμως τι είχε συμβεί και μια τόσο μεγάλη έκταση δεν καταγράφεται στα ιστορικά αρχεία για πάνω από χίλια χρόνια;

Είναι βέβαιο πως όλες οι αρχαιότητες ήταν θαμμένες κάτω από φερτά υλικά. Όμως τα φερτά υλικά δεν είναι αρκετά για να καλύψουν κτίσματα ύψους μεγαλύτερου από 2 μέτρα. Συνεπώς πρώτα κατέρρευσαν τα κτήρια και μετά θάφτηκαν, ή αυτά τα δυο έγιναν ταυτόχρονα.

Η κυρίαρχη άποψη είναι πως κάποιος ή κάποιοι σεισμοί έριξαν κάτω τα κτήρια και οι αλλεπάλληλες πλημμύρες του Αλφειού ποταμού και του Κλαδέου έφεραν αρκετά υλικά που σταδιακά σκέπασαν τα ερείπια. Η κυρίαρχη επιστημονική άποψη είναι πως το Ιερό καταστράφηκε το 551 μ.Χ. από τον μεγάλο σεισμό (πιθανότατα της Κορίνθου) και αλλεπάλληλα πλυμμυρικά φαινόμενα των παρακείμενων ποταμών το έθαψαν σταδιακά.

Όμως ο καθηγητής Andreas Vött που ειδικεύεται στα παλαιο- tsunamis ανάπτυξε και παρουσιάστε μια θεωρία, βάσει της οποίας η Αρχαία Ολυμπία θάφτηκε από τα κύματα ενός ή περισσοτέρων tsunamis.

Με μια πρώτη σκέψη, αυτό ακούγεται εξωπραγματικό, δεδομένου ότι η θέση της Αρχαίας Ολυμπίας (ΑΟ) είναι περίπου 22 km από την ακτή. Ο Vött τονίζει όμως πως εκείνα τα χρόνια η ακτογραμμή ήταν ανατολικότερα και η ΑΟ ήταν μόλις 8 km μακριά από τη θάλασσα. Σημειώνει, πως το νερό που εισέβαλε από τη θάλασσα ταξίδεψε αντίστροφα μέσα από τη στενή κοιλάδα του Αλφειού και έφτασε στο Ιερό της ΑΟ. Εκεί παγιδεύτηκε και δεν επέστρεψε σύντομα στη θάλασσα.

Ευρήματα τόσο στην περιοχή του Αλφειού όσο και στο χώρο της ΑΟ μαρτυρούν την έλευση νερού από τη θάλασσα. Επίσης, ο Vött υποστηρίζει πως ο τρόπος που έχουν πέσει οι κολώνες του Ναού του Δία είναι διαφορετικός από το αναμενόμενο σε περίπτωση σεισμού.

Η εκδήλωση tsunami(s) κατά την κρίσιμη περίοδο της παρακμής του χώρου, είναι πολύ πιθανή, βάσει των ευρημάτων από πολλές έρευνες στην ευρύτερη περιοχή.

Μελέτες στην ακτή του Κατάκολου (στις θέσεις της Αρχαίας Φείας) βρήκαν αποθέσεις που προκάλεσαν tsunamis σε υψόμετρο πάνω από 20 m πάνω από τη θάλασσα και σε βάθος πάνω από 650 m από την ακτογραμμή. Φαίνεται πως η περιοχή έχει δεχθεί πολλαπλά tsunamis και σίγουρα ένα κατά το 551 μ. Χ.

Η υπόθεση της Ολυμπίας (Olympia hypothesis) είναι ένα σενάριο το οποίο τεκμηριώνεται με στοιχεία και παρατηρήσεις πεδίου που δίνουν μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία τόσο για την πλήρη κάλυψη του χώρου της ΑΟ και την διαφύλαξη του από φυσικές φθορές και συλήσεις.

Είναι πιθανό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ένα ακραίο γεωφυσικό φαινόμενο, όπως ο σεισμός και το tsunami που προκάλεσε, να κατέστρεψαν μεν αλλά και να διαφύλαξαν αυτόν τον παγκόσμιο θησαυρό.

---

Αναφορές και πηγές

1. Olympia-Hypothese: Tsunamis haben die Kultstätte auf der griechischen Halbinsel Peloponnes verschüttet (Δελτίο τύπου Πανεπιστημίου Mainz)
2. Τσουνάμι… και στην αρχαία Ολυμπία (ηλεκτρονικό περιοδικό Αρχαιολογία)
3. Vött, A., Bareth, G., Brückner, H., Lang, F., Sakellariou, D., Hadler, H., Ntageretzis, K., Willershäuser, T., 2011. Olympia’s Harbour Site Pheia (Elis, Western Peloponnese, Greece) Destroyed by Tsunami Impact. DIE ERDE — Journal of the Geographical Society of Berlin 142, 259–288.
4. Obrocki, L., Vött, A., Wilken, D., Fischer, P., Willershäuser, T., Koster, B., Lang, F., Papanikolaou, I., Rabbel, W., Reicherter, K., 2020. Tracing tsunami signatures of the ad 551 and ad 1303 tsunamis at the Gulf of Kyparissia (Peloponnese, Greece) using direct push in situ sensing techniques combined with geophysical studies. Sedimentology 67, 1274–1308. https://doi.org/10.1111/sed.12555
5. Olympia hypothesis: Tsunamis buried the cult site on the Peloponnese — ScienceDaily